POSTĘPOWANIE CYWILNE: PRZEDMIOT PROCESU, DROGA SĄDOWA

Zakładanie i rejestracja spółek + obsługa prawna + obsługa księgowa (Poznań)

Zadzwoń i sprawdź naszą ofertę, tel. (061) 86-888-48

www.matysiak-kancelaria.pl

1.1. Przedmiot procesu cywilnego

Trzy etapy poglądów. Za przedmiot procesu uważano:

1) roszczenie materialnoprawne,

2) roszczenie o ochronę sądową,

3) obecnie - roszczenie procesowe.

Roszczenie procesowe jako przedmiot procesu ma odrębny byt od prawa materialnego.

Roszczenie procesowe ma charakter samoistny.

Według tej koncepcji każdy może wytoczyć powództwo, jakie uzna za słuszne.

Kwestia dopuszczalności drogi sądowej powinna być oceniona w granicach wyznaczonych przez roszczenie procesowe. Na tym etapie postępowania, sąd nie powinien badać istnienia prawa podmiotowego, a tym bardziej rozważać, czy zgłoszone przez powoda roszczenie jest usprawiedliwione prawem materialnym.

Dla wytoczenia procesu nie jest przecież potrzebne obiektywne istnienie tego prawa, konieczne jest jedynie twierdzenie o jego istnieniu.

1.2. Dopuszczalność i niedopuszczalność drogi sądowej

Badanie sprawy pod kątem dopuszczalności drogi sądowej powinno być ograniczone do kwestii, czy prawo podmiotowe, którego istnienie stwierdza powód, wchodzi w zakres pojęcia "sprawa cywilna" w rozumieniu art. 1 KPC Na tle tego unormowania należy rozróżnić dwa rodzaje spraw cywilnych, a mianowicie:

sprawy cywilne w znaczeniu materialnym; są to sprawy wynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, a także prawa pracy,
sprawy cywilne w znaczeniu formalnym; są to sprawy, które uchodzą tylko za sprawy cywilne ze względu na to, że ich rozpoznanie odbywa się według kodeksu postępowania cywilnego - z mocy przepisów zawartych bądź w tym kodeksie, bądź też w innych ustawach (np. ustawa z dnia 29 września 1986 r. - prawo o aktach stanu cywilnego).

W najnowszym orzecznictwie SN, stanowisko co do znaczenia art. 1 i 2 KPC uległo istotnej zmianie w tym sensie, że pojęcie "sprawa cywilna" rozumiane jest szeroko, nie tylko jako sprawa ze stosunków cywilnoprawnych w rozumieniu art. 1 KC; lecz również akt administracyjny wywołujący skutki w zakresie prawa cywilnego.

Droga sądowa jest dopuszczalna, jeśli:

sprawa ma charakter sprawy cywilnej w znaczeniu materialnym i brak jest przepisu szczególnego, który przekazywałby jej rozpoznanie do właściwości innego organu niż sąd powszechny (art. 1 oraz art. 2 § 1 i 3 KPC),
sprawa ma charakter sprawy cywilnej w znaczeniu formalnym.

Droga sądowa jest niedopuszczalna, jeśli:

sprawa nie ma charakteru sprawy cywilnej (w znaczeniu materialnym lub formalnym)
sprawa ma wprawdzie charakter sprawy cywilnej w znaczeniu materialnym, ale na podstawie szczególnego przepisu przekazana została do właściwości innego organu niż sąd powszechny.
Brak drogi sądowej:

uprzedni– odrzucenie pozwu,
następczy – umorzenie postępowania

Bezwzględna niedopuszczalność drogi sądowej = sprawa na skutek jej "niecywilnego" charakteru lub w związku z obowiązującym przepisem prawa w żadnym wypadku nie może być załatwiona przez sąd powszechny.

Niedopuszczalność względna = wynika z możliwości wyboru drogi – sądowej albo przed innym organem.

Niedopuszczalność czasowa (przejściowa) = skierowanie na drogę sądową zależy od wyczerpania postępowania przed innym organem = wcześniejsze wytoczenie sprawy prowadzi do odrzucenia pozwu albo do przekazania jej organowi właściwemu.

Niedopuszczalność drogi sądowej może być pierwotna = zachodząca już w chwili wnoszenia pozwu, albo wtórna = powstała w wyniku zmian, które nastąpiły w czasie trwania postępowania.

Oceny dopuszczalności drogi sądowej dokonuje sąd w momencie wszczęcie postępowania.